Lķfeyrissjóšir mergsjśga meš okur verštryggingu aš leišarljósi

Gegnum alla tķš hefur landinn žegiš lįnveitingar hjį lķfeyrissjóšum og žeir hafa tekiš sér vel borgaš fyrir greišann ķ anda žess aš žetta gagni “sjóšsfélögum“ aušvitaš er meiningin aš žaš nįist sem hęst įvöxtun į fjįrmagni sem žeim er tilfęrt į hverjum tķma alla daga įrsins. Žeir eiga sem sagt ķ raun aš įvaxta fé ekki ręna žvķ. Hvernig er žaš hęgt aš sjóširnir eru aš mok žéna mešan ekkert er gert til aš leišrétta stuld sjóšanna. Žrįtt fyrir hrun fjįrmįlastofnana ķ október 2008 hafa eignir lķfeyrissjóšanna nś nįš hęstu hęšum eša yfir 2.000 milljarša króna. Nįnar tiltekiš var hrein eign lķfeyrissjóša 2.006 ma.kr. ķ lok maķ s.l. Žetta mį lesa į klśbb sķšunni hjį žeim.
Lįnaskilyrši:
Lķfeyrissjóšir eru engin venjuleg fyrirtęki ķ oršsins fyllstu meiningu žvķ aš žaš er alltaf veriš aš sprauta peningum inn ķ žį į hverjum degi en žeir hafa einnig margar greišslur til “sjóšsfélaga“ į hverjum tķma bara svo žaš sé sagt. En įhęttan frį žeirra lįnastarfsemi eiga lįntakendur aš bera einir. Allir sem hafa lęrt pķnu skilja žeirra gang.

Aš žaš sé veriš aš selja og kaupa „skuldabréf“ sem bera vexti er venjulegur žįttur ķ višskiptalķfi en vandamįliš er žaš aš sś illręmda “verštrygging“ sem tryggir kaupanda skuldabréfanna aš hann fįi upprunalega fjįrhęš + skakkaföll + veršhękkanir įsamt umsamda vexti greitt til baka mį vera ķ takt viš višskiptalķfiš sjįlft en er ekki ķ takt viš restina af žjóšfélaginu og žetta sést vel ķ dag.

Lįnaskilyrši fyrir heimilin:
Verštrygging er ekki sérstaklega višeigandi fyrir heimili fólks og ef svo vęri af hverju var žaš svo brżnt aš fjarlęgja sömu illręmdu vertrygginguna af launum? Verš bara aš segja žetta svona ķ trassi . Er žaš of mikiš bešiš um aš almenningur geti haldiš kaupmįtt uppi? eša gilda bara „tryggingar“ fyrir sérstaka śtvalda ķ žessu landi? Mį lesa sem auglżsingu į sķšu lķfeyrisfélaga „lifšu vel og lengi“ žaš viršist vanta stef ķ žetta „og borgašu nóg og lengi“ http://www.ll.is/

Hśs eša heimili almennt eru ekki įvalt ķ stöšu spekślanta langt fjarri og allir verša aš hafa žak yfir höfušiš hvor žaš sé tekiš aš lįni eša um leigu sé aš ręša. Žaš mį örugglega rökręša hvort of lķtiš af bśsetu og leiguhśsi sé į markašinum.

Lįnaskilyrši hjį bönkunum:
„Business as usual“ er aš koma ķ gang. Fasteignamarkašurinn viršist vera ķ fullum gangi, enda žó bankar hafa bara fengiš „lįnaša“ peninga hjį stóru sjóšunum. Lįn + stoliš fé (verštrygging) gerir aš sjóširnir hafa „ high ratings“ og af einhverjum merkilegum įstęšum er krónan aš falla og allir aš kaupa, nś ég vildi frekar eiga fasteign en krónu eša? Vextir ķ Noregi liggja kringum 3,5% įn verštryggingar, innan 80% lįns sem žķšir aš eftirspurn eftir fjįrmagni virkar og aš žaš er į śtsölu eins og er (žetta heitir samkeppni) fyrir žį sem ekki skilja žaš, sem er byggš upp į eftirspurn.

Athugašu gjarnan hvaš ķslenskir bankar geta bošiš žér? Er žaš vandręši meš samkeppnina, leišinlegt aš sama fólkiš rekur žetta meira eša minna žetta er žetta alt saman leynd er žaš ekki?

Er Ķsland framtķšin?:
Ef ég gęti fengiš sömu góšu tryggingu hjį atvinnurekenda eša įbyrgš fyrir žvķ aš veršgildi peningana yrši stöšugt žį vęri kannski lķfiš léttara, hver veit. Žetta er mikill kjarni mįlsins, en verštryggingin var į sķnum tķma afnumin af launum enda žarf mašur ekki aš vera heilaskuršlęknir til aš skilja žaš.
Ķslendingar eru svo endalega kśgašir gegnum mörg įr en vandamįliš er bara aš žeir fatta žaš ekki sjįlfir og žeir sem skilja rugliš gefast hreinlega upp og fara af landi brott og hinir sem eru eftir nota žau tękifęri sem gefast ķ góšri trś um snarlegar lausnir. Rįšamenn viršast ekki hafa neinn įhuga į breytingum jį flott skal žaš vera žó hįlfur rassinn hangi śt. Nś boša bęndur stór hękkanir og ekkert lķtiš heldur um 25% nś žetta er enn ein įstęšan til aš fagna ESB ašild.
Eftirlit meš sjóšum og möguleikar:
Spurningin er hverjir hafa eftirlit meš žessum sjóšum og er žaš fullnęgjandi ķ dag?. Kostnašurinn viš aš reka ótal sjóši įętlast aš vera grķšarlegur įn frekari framlög į tölum hér. Žetta mį žį reikna til kostnašar viš aš reka žessa sjóši aš hęgt vęri aš hagręša meš žvķ aš einn sjóšur yrši myndašur og žį meš „rķkisįbyrgš“ fyrir landsmenn žannig yrši möguleiki aš fį landsmenn inn ķ einn stóran kraftmikinn sjóš sem yrši lagabundin/stjórnun viš alžingi og myndi tryggja lķfeyrir allra landsmanna žannig aš žaš yrši mikil eftir mķnu viti mikil hagręšing įsamt žvķ aš vera meira réttalįtara fyrir almenning. Žaš getur varla veriš meiningin aš hafa litla sjóši meš ofurgreiddum stjórnunarmönnum sem eiga į hęttu aš keyra alt ķ kaf žannig aš žegnarnir verša aš naga bryggjukantinn į sķnum efri įrum.

Lįnaskilyrši į Ķslandi ķ hśsnęšismįlum:
Ef venjuleg manneskja óskar eftir aš fjįrfesta ķ fasteign og hefur svo umtalašan fjįrhagslegan stöšuleika eins og vinnu, er ung, vel menntuš og enga slóš aš rekja viš könnun į kredit misnotkun, žį er hśn gullmoli fyrir lįnveitendur, enda lķklega rétt aš sś manneskja sem hefur og stendur ķ skilum eigi aš geta fengiš fyrirgreišslu į kredit eša lįni. Aš er lķtils virši aš taka upp lįn žegar hvorki bankar né kerfi eru aš virka. Žaš sem žykir sjįlfsagšur hlutur ķ öšrum vestręnum rķkjum er ekki aš virka hérna nema meš okur vöxtum. Žegar fjįrmagnseigandi lįnar śt peninga į hann og er aš taka įhęttu žess vegna er įhęttan flokkuš.

Į ķslandi er lķtil įhętta (sögulega séš) žvķ aš verštrygging sér fyrir žvķ aš žś eignast aldrei hśsnęšiš en ert ķ stöšugu žręlahaldi hjį lįnveitenda og ef ekki hjį žeim lķšur žś undir lélegum pólitķskum įkvöršunum sem keyra žig lengra nišur. Įšur var gert grķn af žessu lįna rugli ķ vķxlum og oršiš var: sjaldan fellur vķxill langt frį gjaldaga enda var žaš sannleikanum samkvęmt.

Dęmi og sannleikurinn hinn ósjįalegi:
Af lįni sem var tekiš upp jśnķ 2008 pr. Kap. 7.000.000,- er nś oršiš til 12.000,000,- į žremur įrum er „höfušstóll“ hękkašur um 5 000 000,-

Höfušstóll veršur „aldrei“ lękkašur nema aš sé um aš ręša algjört hrun“ ķ žeim skilningi aš sś upphęš sem er komin į blaš veršur bara nż stašreynd ķ žķnu lķfi, hśn tekur ekki tillit til žess hve mikiš žś hefur į milli handana į hverjum tķma og žjónar ašeins einu hlutverki sem er einfaldlega aš koma ķ veg fyrir aš śtlįnarinn tapi „veršgildi“ af žeim peningum sem žś fékkst lįnaš hjį honum. Meš öšrum oršum er žaš ķ raun bara annar ašilinn sem er aš taka įhęttu hér. Žaš er žaš sem verštrygging fjallar um. Žaš er įhęttan sem mętti dreifast lķka į hann sem lįnar śt peninginn hann į aš bera sinn hluta en meš lögum sleppur hann undan er žaš réttlįtt?

Sagan og sannleikurinn um okurvextina:
Ķ vöggu kapptilismans įriš 1232 (aš mig minnir) voru okur vextir bannašir. Sagan er aš hér uršu skipti ķ vestręnum heimi gamlar reglur, gįfu nża opnun meš samžykki efsta valdi kirkjunnar , žannig ašSt. Thomas Aquinas ( 1225-1274) bannar gömlu skriftirnar (ķslam, vextir eru bannašir, en hafa leyfi til ķ dag taka upp sérstök lįn sem kallast Sharia-lįn og finnast tveir möguleikar, sį fyrsti er murabaha og hinn er Ijara. Žetta gildir mśslķma ķ dag. Žetta gefur žegnum sjįlfstęšan eignarétt meš vissum skilyršum(enga okurvexti)
En viš hin hurfum frį „ķslam og inn ķ žann vestręna heim, meš nżjum straumum, bęnda fyrirkomulagiš, Adam Smith, sjįlfur grunnleggjar af tilboši og eftirspurn og Karl Marx sem setti spurningarmerki viš sjįlfan kapķtalismann J.E Shumpeter sem sżndi okkur bylgjurnar og nįttśrulega Keynes sem hefur veriš žekktur og virtur fyrir sinn hluta af New Deal įsamt Franklin D. Roosevelt forseta USA var frumkvöšull žjóšarhagfręši (Macro economy)

Lofsöngur verštryggingar:
Enginn af okkar nįnustu samvinnuašilum, įsamt Evrópubandalaginu hafa verštryggingu af hverju stafar žaš? Er ekki kominn tķmi į žaš aš hugsaš ašeins įfram, ert žś tilbśinn aš lifa viš žetta kerfi įfram? Nś ef svariš er jį žį vona ég aš žaš gangi ķ hag. En ef menn eru tilbśnir til aš prófa eitthvaš nżtt meš öšrum Evrópu bśum žį gęti žaš gefiš fjįrhagslegt jafnvęgi fyrir ķslenska žjóš ķ langan tķma žaš er alt aš vinna og engu aš tapa, viš žekkjum fyrrverandi pólitķk og hvernig žeirra starfshęttir hafa veriš alt og vel, žvķ mišur.
Ķslenska krónan er og hefur veriš einn lélegasti kostur į gjaldeyrismarkaši um langt skeiš og žaš hefur ekki bętt mįlin aš žaš hefur vantaš allan vilja til aš taka į žessu. Žaš mį samanlķkja viš aš žaš vęri bara ein verslun ķ Reykjavķk (lķfeyrissjóširnir) og allir verša aš versla žar, peningar eru lķka verslunarvara žó margir ekki viti žaš.
Žeir vilja enga samkeppni, bęndur, sjįvarśtvegur og fjįrfestar, okur og aftur okur įsamt einokun sem var fjallaš mikiš um ķ skólabókum um Danaveldi gagnvart Ķslandi eru ķ raun blįber į móti žessu kerfi meš bankaleynd. Ef evran veršur tekin upp į Ķslandi veršur lķklega aš gera upp alla innistęšur reikningar svo mikiš aš skrżtnum upphęšum kemur til aš skjóta upp į yfirboršiš sem kśkur ķ vatni koma žęr į yfirboršiš.

Hvaš hefur veriš ķ gangi į Ķslandi:
Til aš skilja įstęšur og vera óhlutdręgur žarf aš setja sig inn ķ žetta og helst ekki vera hluti af hringrįsinni og ég nota smį vilja til aš setja svolķtinn hśmor kringum žetta, enda veitir sannarlega ekki af. Ķsland hefur alltaf veriš „beib of USA“ en landiš hefur ķ raun veriš meš lappirnar ķ tveimur heimsįlfum Evrópu og USA . Hugsunarhęttinum į til aš breytast žegar lķtil Žjóš fęr sjónvarp meš (nįttśrulega ókeypis) efni frį vellinum. Mį segja eins og kaninn sagši „i know it's true i saw it on tv. Žetta er ašeins sett fram til aš skilgreina hvaš var og ekki enda lišin tķš.

Sem sagt verštrygging er ķ raun “fališ“ eignarnįm. Žegar lįn er tekiš “ķ góšri trś“ og žį undirstrika ég lagamerkingu “ķ góšri trś“ sem dęmi um góša trś er persóna sem er ekki „upplżst“ um skašann sem gęti oršiš/veršur, og žar afleišandi/ valdandi aš žegar įstandiš brżst fram.

Žetta stóš ķ fjölmišum og segir sķna sögu:
Gušmundur Gunnarsson segir mešal annars aš ķ dag berjist valdastéttin ķ landinu heiftarlega gegn žvķ aš stjórnarskrįnni sé breytt, hśn vilji aš krónunni verši višhaldiš, fiskveišistjórnarkerfiš verši óbreytt, Ķsland verši utan ESB „meš įframhaldandi hįu veršlagi į dagvöru, hįum vöxtum og verštryggingu. Žetta veldur žvķ aš margir eru fara af landi brott eša lżsa žvķ yfir aš žeir aš óbreyttu vilji ekki bśa ķ svona samfélagi.“
http://eyjan.is/2011/07/08/gudmundur-gunnarsson-agengir-flokksbundnir-valdakarlar-reyna-ad-hafa-ahrif-a-stjornlagarad/
Hvaš er ķ gangi hérna? Žetta eru sterk orš frį einum manni

Hvernig į aš taka į žessu:
Ef engar leišréttingar verša tilkynntar višrįšandi slķk dęmi er engin önnur leiš fyrir marga en mįlsókn til aš fį leišrétt höfušstól lįna. Enginn meš lįn ķ fasteignum į aš žurfa lķta žvķlķkum stökkbreytingum į sķnum hag. Kjörnir stjórnmįlamenn eru og hafa veriš hreinir aulabįršar til aš hagstżra ķslandi og eru stašreyndir fyrir žvķ aušsjįanlegar ķ dag hvernig eiginhagsmunir sitja ķ forgangi og sérstaklega innan stjórnsżslunar . Engin lög um sišfręši eša upplżsingar um eigin hagsmunarmįl eru ķ forgangi mešal stjórnenda „asninn og hafrapokinn eru en žį į sama staš“ og verša žaš ef enginn er viljinn til aš mótmęla.

Žetta er nįttśrulega stór hęttulegt į litla ķslandi og spurningin veltur upp ķ heila ungs fólks ertu kommi og svo er haldiš įfram um aš žaš koma allir frį EU og taka af okkur matinn og ręna landinu stela sjįlfstęšinu og ekki mį gleyma fiski og rollum óhugalegt sjónaspil. Žetta er sjónvilla ef stjórnmįlamenn į ķslandi óskušu eftir aš almenningur fengi stöšuleika įttu žeir aš vita hvaš var best fyrir žjóšina innan langtķma planleggingar og hugsunar svo menntaš er/var žetta fólk.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Um bloggiš

Guðmundur Örn Harðarson

Höfundur

Guðmundur Örn Harðarson
Guðmundur Örn Harðarson
Starfaði í Noregi hjá Den Norske Bank innan fasteignarviðskipta. Var 21 ár á borpöllum í norðursjónum. Nám við BI háskóla í Stafangri. Lokaritgerð BA um eftirlit með fasteignarsölum á norðurlöndum.

Bloggvinir

Aprķl 2024
S M Ž M F F L
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30        

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (24.4.): 0
  • Sl. sólarhring:
  • Sl. viku: 9
  • Frį upphafi: 0

Annaš

  • Innlit ķ dag: 0
  • Innlit sl. viku: 9
  • Gestir ķ dag: 0
  • IP-tölur ķ dag: 0

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband